Trạng nguyên Trình thị sấm ký
1. thung dung mở thấy quyển vàng
chép ghi một bản rõ ràng phân
minh
từ ngày Lang đến nước người
xem thấy sấm Trời cao giá thập
phân
kể từ nước Lạc Long Quân
đắp đổi xoay vần chí Lục Thất
gian
khéo tuần hoàn chẳng sai tơ mảy
thấy quyển vàng xem đọc đã thông
mấy tuần là đã tinh dùng
ngàn vàng chẳng xứng ngàn công chẳng
mầu
11. bởi lòng Trời ghín đã âu
ngộ tự dặn bảo trước sau mọi lời
không công sự bởi lòng Trời
suy ra cho thấu sự đời xiết bao
chẳng sai tơ hào cũng vậy
chép để truyền ai nấy xem cho
những câu nhiệm nhặt khôn dò
ai ai lường được trượng phu hơn
người
nay xem chữ một nghĩa mười
nói xuôi cũng được ngược lời cũng
nên
21. kể từ tuần vận Tiên Hiền
Tiên Hoàng được thập nhị niên những là
Đại Hành trị vì quốc gia
niên tam thập nhị truyền nhà Lý
nay
nhị bách lục thập niên rày
nhà Trần khóa này kế hậu đời trên
nhất bách thất thập ngũ niên
Mạc gia tiếm thiết lên truyền
kinh sư
xưa làm Lực Sỹ Đô Du
Trời cho lên trị làm Vua một đời
31. lục thập lục niên ba người
Vua Lê tái trị mọi loài dẹp an
Mạc nay vô đạo chẳng hiền
Trời làm một phút bay lên đến rừng
Lê gia mở vận trung hưng
Trịnh thị phù lập tá chưng trị đời
vạn dân chốn chốn đôi nơi
Đông Tây Nam Bắc hàm lai phục thần
suy xem vậy biết hòa luân
Đinh Lê Lý Trần sấm hãy còn ghi
41. Trịnh Nguyễn cùng đồng nhất chi
lại cướp lấy vì tiền trái báo oan
cho nên Thiên Đạo tuần hoàn
đôi bên quái nước tiếm tan một giờ
sự này còn dấu nẻo xưa
Đông Tây tử trận Bắc thu cung tần
Trịnh thị dầu có muôn dân
ắt là đến tuần khôn chống hổ vay
lòng Trời vận đã đến ngày
để cho Nguyễn nó sau này báo ơn
51. sự sao chẳng biết nguồn cơn
khi tham lại thấy thiệt hơn chẳng
nài
Trịnh kia cậy mạnh đua tài
Nguyễn nó vàng mười có kém chi
cân
làm chi tẩu tán muôn dân
binh bì thực tận xoay vần suy vi
sự Trời chỉn đã nên bia
bởi lo chẳng thấu mà suy chẳng tường
đời sao lấy Bá làm Vương
Tôi sao khi Chúa đạo thường thủ
nay
61. trong kinh luân ắt đã chầy
Gà liền trục Chó có ngày báo ân
Trịnh Vương làm sự bất nhân
đến ngày mạt tuần phải thấy oan
gia
Nguyễn nó cường dũng sự cơ
ơn xưa Tề tử vốn xưa còn truyền
làm chi nên nghiệp Đế Vương
thế học chưa tường sao biết là
đâu
Mạc kia dầu có cơ cầu
cải táng bất tái khôn cầu trung
hưng
71. đành thay Lê bại Trịnh suy
vận truyền đến kỳ Thánh Chúa Hiền
Quân
Trời còn đồ thán sinh dân
đến khóa Mạt Tuần mới tỏ sự cơ
đôi bên quái quỷ chu hư
Thánh Nhân bất chiến trị dư muôn
đời
Nguyễn thị lục thập số Trời
ai có vàng mười chưa dễ bán rao
có lời khuyên kẻ Anh Hào
đợi vua Ngiêu Thuấn ngày nào sẽ
hay
81. bốn Phật xuất thế đã chầy
chờ tháng chờ ngày cho hợp mới
nên
Thánh Nhân ấy đã ra điềm
khuyên ai chưa biết thì xem cho
tường
hữu xạ thời tự nhiên hương
có dễ tầm thường thuốc dấu bán
rao
nắng lâu ắt có mưa rào
bụi trần gió phảy xôn xao cày bừa
bèo thảo khi đợi khi chờ
giăng buồm đợi gió cày bừa đợi
cơn
91. tuần hoàn Tuệ xuất có phương
sự ấy đã tường ắt chẳng hồ nghi
Trịnh Lê đã mãn tư kỳ
tuần này bất chiến vậy thì cũng
tan
Trời sai Nguyễn nó hào cường
báo thù ngày trước nghiệp Vương bất
thành
ai tu học lấy Chân Kinh
thịnh suy trị loạn xoay vần chẳng
thôi
tuần này cơ cẩn luân hồi
Thiên sầu Địa thảm lòng Trời chẳng
an
101. Trời sai Vương Quỷ mọc liền
để cho lừng lẫy giang biên khóa
này
bời bời đua sức ra tay
người hãy bừa cày ta thử cấy chơi
khuyên người Tứ Trấn đàng ngoài
giữ lấy những lời trong Sấm chẳng
sai
kìa ai còn chưa dùng Thư
đợi kỳ Hoa Phù mới biết rằng linh
sự này mãn ý đã đành
khuyên ai tu hành tìm đến Khảm
phương
111. nói đâu cho hết tỏ tường
đến ngày mạt thế cường hào ghê
thay
sự Tiên thất thác bởi Trời
kim ra lại những chuyện hay bây
chừ
gió cuồng đã sớm lại trưa
còn đàn cửu khúc còn thơ chữ đề
kẻ Tần Vương ngu mê chẳng biết
nguồn cơn Dê lại giết Dê
đến khi thực tận binh bì
Âm Binh ở giữa ai thì biết đâu
121. thấy Thành Đô tiếng lo úng úng
cũng lòng Trời chống thế nao
xem ngày mong vững chiêm bao
nào đâu còn thấy ước ao thái bình
một góc thành nhẹm xem chúng Quỷ
muôn Quỷ một lòng ích kỷ hại nhân
bốn phương bụi bụi hồng trần
sáng bừng tỏ lửa lưỡng phân Bĩ tuần
bán mua những ức dân lấy bạo
âu đôi loài Thỏ, Cáo đua nhau
131. Nhân Nguyên tuần hết đã lâu
bây giờ thiên hạ âu sầu càng ghê
Hùm kia lạc dấu khôn về
Mèo con chi chí tìm về cố hương
chân Dê móng Khỉ leo tường
giữ nhau ai dễ sửa sang một mình
trong thành chốn chốn hư kinh
chân Khỉ leo tường Tín Sứ đã sang
chốn Thành Đô tắc giang lặng lẽ
trong đôi xuân liên phá Tổ Long
(tức Hà Nội thành)
141. Quốc trung Kinh dụng, Cáo không
trong thành vả lại khiếm hung vũ
tàn
Gà kia gáy ở bên tường
chẳng yêu thời cũng bất tường chẳng
không
thủy binh cờ sí vầng hồng
bộ binh rầm rập như ong kéo hàng
đấng hiên ngang nào ai có biết
ấy Bắc binh sang việc chi chăng
ai còn khoe trí khoe năng
cấm kia bắt nọ tưng bừng đôi nơi
151. chưa từng thấy đời nào sự lạ
bỗng khiến người giá họa cho dân
muốn bình sao chẳng lấy nhân
muốn an sao chẳng giục dân cấy
cày
khác chi thời Hoàn Linh nhà Hán
đúc tiền ra bán tước cho dân
xưng xe những chẳng cậy quân
nào hay Thiên Vận xoay vần chí
công
mấy đời cung nặng tay dễ vác
lòng báo thù ai nỡ để cho
161. cát lầm bốn bể can qua
Mạc kia chẳng được lại ra vác về
quần hương binh dấy nước khe
kẻ xưng cứu nước người khoe đắc
thời
xem Đoài phương thời Trời bất tạo
thấy Vỹ Tinh thời tháo cho mau
chớ còn tham tước tham giàu
tìm nơi tam hiểm mới hầu bảo thân
trẻ con mang lệnh tướng quân
ngỡ uy đã dấy ngỡ nhân đã nhường
171. hãy xem gương U Vương đời trước
đã nghĩa nhân sao chước tiểu nhân
đôi kỳ bọ kiến xu lân
cho nên những kẻ trung thần phải
tu
ví Thu đầu núi đỉnh Thu
thừa cơ mới nổi phục thù một cơn
để những quân phục thù thơi thới
lòng Trời xui ai nấy biết cho
phá Điền cuối Khỉ đầu Thu
Ếch kia mới động thập thò liền
sang
181.Mão cung vân vụ khác thường
Trong thành khôn xiết hung hoang
mịt mù
Lưu Tinh hiện trước đôi Thu
bấy giờ thiên hạ mịt mù cả năm
coi thấy những sương xâm tuyết lạnh
loài Bất Bình tranh mãnh hung hăng
thành ao cá lửa tưng bừng
kẻ ngàn Đông Hải người rừng Bắc
Lâm
chiến trường chốn chốn cát lầm
kẻ nằm đầy núi người trầm đầy sông
191.sang thu chin huyết hồng tứ
dã
nổi đàn Dê tranh phá càng ghê
đầu Đông đồ thán Sinh Lê
bấy giờ thiên hạ khôn bề tựa
nương
kẻ thời thửa bị hung tàn
kẻ thời bận của những toan khốn
mình
Chó nhấm dựng tổ cắn vang
cũng đồ Vương Bá xuất binh thủ
thành
bời bời đua mạnh tranh hoành
phá cây đánh đá liên binh tối
ngày
201.bể thanh cá phải ẩn cây
đất bằng nổi sóng cát bay bụi mù
nào ai đã dễ biết dù
thủy chiến bộ chiến mặc dầu đôi
nơi
cây khô lá úa đôi ngàn
một làng còn mấy chim đàn bay ra
bốn phương cùng có can qua
làm sao cho biết khóa hòa bảo
thân
Khảm phương thực có Chân Nhân
quân Tiên khởi nghĩa chẳng phân hại
người
211.tìm cho được chốn được nơi
sơn lâm một dải trú nay cho đành
bốn bề núi đá mọc xanh
có đường tiểu bá nương mình để an
Đông Nam nhiều những phen tan tác
lánh cho xa kẻo mắc đao binh
Bắc Kinh định thực Đế thành
đấu mình chưa dễ đấu danh được
nào
chim Hồng vỗ cánh bay cao
tìm cho được chốn mới vào Thần cơ
221.ai dễ cứu con thơ sa giếng
đều một lòng tranh chiến đua nhau
vạn dân chịu khổ âu sầu
kể dư nhị ngũ mới hầu cứu cho
cày bừa tu được ngày mùa
bây giờ bỏ ruộng lọ là mặc ai
uy gia đức phủ viễn lai
chẳng phiền dân nhọc chẳng nài
dân lương
vì điềm Trời tượng mở đời nay
tự Sâm mọc rày họ Lý tự tiên
231.vốn dòng Y Bát còn truyền
nay xem Tứ Bảo còn in đời đời
Thần Quy mấy Nỏ ở Trời
để làm Thần Khí thửa nơi trị trường
lại nói sự Hoàng Giang sinh Thánh
dòng Bảo Giang Thiên định ai hay
Lục Thất cho biết khóa này
Phụ Nguyên chỉn thực ở rày Tào
Khê
có thày Nhân Thập đi về
tả hữu phù trì đều có binh quân
thi vân
241.nhị thủy tu lai cát nhất khu
cứu vạn dân phi
duy quyền nghi trợ
ức diệc hữu vinh thân
245.tích nhật Đường Lang khởi bổ
Thiền
bất tri Hoàng Tước tại thân biên
Hoàng Tước bị Đấu Nhân xạ lạp
Đấu Nhân đáo xứ Hổ Lang khiên
bả xạ Lạp Nhân sa hãm tỉnh
vô tri đáo xứ Hổ tương liên
nan tri nhất mệnh hoàn nhất mệnh
báo ứng phân minh tại nhãn tiền
254.Tuệ Tinh xuất hiện khóa Long
Xà
Thần Khí an tồn cửu cửu gia
Hình Ngưu ngộ Mã thiên hạ động
toán lai thiên hạ xất sơn hà
258.Long vĩ Xà đầu khổ chiến
tranh
can qua xứ xứ khởi đao binh
Mã đầu Dương túc anh hùng tận
Thân Dậu nguyệt gian kiến thái
bình
từ viết
262.Mã Bạch Xỉ là tự
Vi thủy là danh Mã
Ngọ tuế để đã dành dành
can qua chỉ kiến Giang Đông xuất
tầm đáo Bắc phương xứ ngộ Minh
Quân
267.Tý Sửu bần bạc khổ
Dần Mão bị hung ương
Thin Tỵ ly thân thích
Ngọ Mùi quy cố hương
Thân Dậu Minh Quân xuất
Tuất Hợi thái bình ca
Hựu viết
273.dục thức Thánh nhân xứ
xuất ứng Bảo Giang
dục thức Thánh nhân thất,
Bảo Cái thủy trung tàng
dục thức Thánh nhân danh,
Mộc hạ liên Đinh Khẩu
dục thức Thánh nhân nhĩ diện,
thông chước tu tầm chương cú
hựu viết
281.Giang Nam nhị thủy diện
ngôn tại sơn xuất vô hổ lang
thất thập nhị Hiền Tướng
phụ tá Thánh Minh Quân
phá Điền Thiên tử xuất
bất chiến tự nhiên thành
tái viết
287.có phen Đông lại về Đông
Bắc Nam thôi lại bế bồng con sang
người tìm chốn xôn xao
ta lại tìm nơi vắng vẻ
291.nhập Hải Môn đồ
Nhật chấn Thành Đô
Thiên cao Địa hiểm
hạ đắc giang hồ
thượng Thiên cửu thốn
dân xã cận vô
Đông Tây Nam Bắc
thôn ngọc trung hồ
299.kể từ Thìn Tỵ mà đi
Rồng thời chết lụt Rắn thời chết
khô
301.Tân Lang bán chẳng ai mua
cơm chia từng bát gạo lừa từng
thưng
đến năm Dê mọc hai sừng
càng thêm khiết lận bởi gừng chua
cay
Quỷ Đông trượng ở vầng cày
ruộng dừ tan tác cỏ cây tơi bời
Quỷ Đông đánh bả tinh trời
Quỷ Đông thất thế đoạn đời Quỷ
Đông
Gà kia nằm ở trong lồng
trông xem thấy chủ trong lòng vui
thay
311.bốn phương bảng lảng Đông Tây
chó không tiếng cắn người không rình mò
Lợn kia nằm ở trong lò
bán trăm quan quý chẳng lo điều
gì
dầu ai xem xét chẳng ra
vòng trong Thái Tuế mười ba năm
tròn
Khỉ lớn cho đến Khỉ con
Nhân Nguyên tuần hết chi còn biết
nhau
diệt cường thần Tổ xưng căn
phù Đế thất giành cây kiều mộc
321.đừng khinh Gà choắt trong lồng
có khi Gà choắt ra dòng Kim Kê
Sấm văn hư thực ở người chép để
chẳng biết suy thời nghĩ rằng hư
suy ra cho thấu chẳng điều nào
sai
hựu tha bản
nhất sĩ anh hùng tận
song thiên nhật nguyệt vô.
Tạm dịch và chú thích :
Vẫn nghe nói, Sấm Trạng được lưu truyền tới nay có nhiều cách : do con cháu Trạng, do học trò...Trong đó có thuyết nói rằng : khi giặc Pháp bỏ bom làng Cổ Am, quê Trạng Trình, thì có bung ra một quyển Sấm Trạng. Văn bản này được cho rằng, chính là bản phát hiện được khi Pháp đánh bom Cổ Am. Ở bản này, mạch văn thông suốt, lớp lang thứ tự khả năng không bị đảo lộn, thêm bớt. Chúng tôi xin được đăng toàn văn văn bản này.
3. Lang = Pháp, nước Pháp, theo cách gọi theo âm hán việt : Phú Lãng Sa, Phú Lang Sa, Phật Lăng. câu này và câu dưới chỉ sự xuất hiện của bản sấm này.
13. không công sự = không làm nên việc gì, không làm được trò trống gì.
22. thập nhị niên = mười hai năm.
24. niên tam thập nhị = năm ba mươi hai.
25. nhị bách lục thập niên = 260 năm.
27. 175 năm.
31. lục thập lục niên = 66 năm.
36. họ Trịnh dựng lại nhà Lê, thực ra họ Lê chẳng làm trò trống gì.
38. khắp nơi nổi dậy chống lại họ Trịnh với chiêu bài phù Lê.
46. Quang Trung lấy Ngọc Hân.
62. Năm Nhâm Tuất 1802.
66. chưa hiểu được nghĩa chữ Tề (nước Tề). có thể là chữ Tế (con rể) do chép nhầm.
77. lục thập = 60. nhà Nguyễn được 60 năm, từ khi Pháp vào thì chỉ là bù nhìn mà thôi. vả lại có nghi án trong lịch sử, Tự Đức chưa chắc đã phải là con Thiệu Trị. vụ việc tráo con của ông đồng hao Trương Đăng Quế, việc dùng vũ lực để đưa Tự Đức lên ngôi...cũng như khi Bảo Đại ra đời, trong dân có câu "thái hậu hoang thai đã đẻ rồi, giống Tây như lột ối giời ôi", thực tế Khải Định không có khả năng sinh lý. ở đây có ý kiến cho rằng nhà Nguyễn không những bù nhìn mà còn thất thống.
79.80. nói thêm về việc nhà Nguyễn không phải là chân chúa. bậc anh hào phải xem xét.
81. có bản chép "bốn Bụt" cũng tương tự.
89. có bản chép "qua cơn khi đợi khi chờ". chúng tôi theo nguyên bản, thấy cũng có nghĩa, "bèo thảo" chỉ dân đen.
96. việc làm của nhà Nguyễn sau khi có chính quyền là không hợp lòng người. trả thù Quang Trung đê hèn, đào mộ, đánh thây, cho vào đại bác bắn...những người có học và am hiểu ở Bắc Hà không chấp nhận được, phần nhiều không ra làm quan. sự phân biệt các vùng miền cũng bắt đầu do nhà Nguyễn, phân biệt đàng trong đàng ngoài, không tin người đàng ngoài. bắt người đàng ngoài phải theo cung cách đàng trong, gây ra nhiều cảnh cười ra nước mắt "tháng tám có lệnh vua ra, cấm quần không đáy người ta hãi hùng, không đi thì chợ không đông, mà đi thì cướp quần chồng sao đang", chuyện cấm gái góa không được tái giá còn dấu vết trong hề chèo "cu sứt"....nhà Nguyễn nhiều võ mà ít văn, tự ty về học thuật, khi xem văn sách của thí sinh Bắc Hà nhiều chữ không đọc được, ra quy chế dùng chữ trong Khang Hy Tự Điển. trong khi đó KHTĐ không phải là toàn bị. tình trạng này kéo dài ở miền trong, trong nhiều văn bản chữ Hán Nôm, có nhiều chữ các học giả không đọc được hoặc đọc nhầm.
105. Tứ Trấn = Tứ Chí = Kinh Bắc + xứ Đông + xứ Đoài + Sơn Nam. đây là chỉ đồng bằng trung du Bắc Bộ, trừ Kinh Thành ra.
113. những cái gọi là phép Tiên bị mất đi (thất), bị sai đi (thác) là do vận Trời.
114. nên nay nảy sinh muôn trò bịp bợm, hòng nhiều lợi ích đê hèn dưới chiêu bài tín ngưỡng, tâm linh...
119. thực tận = hết thứ để ăn. binh bì = lính tráng mệt mỏi.
121. ở Kinh Thành (Thủ Đô) mà lúc nào cũng nơm nớp lo sợ.
128. lưỡng phân = chia hai. Bĩ tuần = lúc khốn khó bế tắc.
129. mua bán với dân chúng bằng cách ức hiếp tàn bạo.
131. Nhân Nguyên : một nguyên trong ba nguyên, theo thuyết Tam Nguyên, gồm Thiên, Địa, Nhân.
135. Dê = Mùi, Khỉ = Thân
137. lại nhắc lại ý câu 121, trong các thành phố mà rỗng không (hư), lo sợ (kinh).
138. Khỉ = Thân, Tín Sứ = sứ giả đưa tin. có ý kiến cho là ứng với việc khởi động hòa đàm Pa-ri.
139. có người cho rằng ứng với việc đi sơ tán (tản cư)
140. có người cho rằng ứng với việc Mỹ bỏ bom Hà Nội.
152. tất cả là sai ở dân, mà chịu tội cũng là dân !
165. có ý cho rằng đây là thoát ý câu "Đoài cung ẩn tinh".
171. U Vương = Chu U Vương, một hôn quân, đam mê sắc dục, làm nhiều trò bại nhân luân. đánh mất lòng tin của thiên hạ và chết vì nó (chư hầu không đến cứu).
180. chữ Ếch nôm, chữ Trùng + chữ Ích, chữ Ải gồm chữ Phụ + chữ Ích.
183. Lưu Tinh = sao chổi.
201. bể thanh = biển trong.
206. chỉ việc im ắng, vắng người.
210. Tiên = thần tiên.
227. oai và đức bao trùm đến cả vùng xa xôi.
228. không kêu gọi hoặc bắt dân đóng góp sức người sức của.
230. Sâm = sao Sâm, một trong Nhị Thập Bát Tú.
231. Y Bát = truyền thừa có gốc gác bằng chứng.
233. theo truyện Thần Kim Quy và Nỏ Thần.
thơ rằng
241. hai dòng nước chảy lại một khu đất tốt đẹp.
242. cứu muôn dân không.
243. chỉ có quyền nên giúp.
244. ép rằng có vinh thân.
245. ngày trước Bọ Ngựa bắt Ve Sầu
246. chẳng hay Sẻ Vàng ở cạnh mình
247. Sẻ Vàng bị thợ săn bắn bắt
248. thợ săn đến chỗ Hổ Sói vây
249. bất chợt thợ săn rơi xuống giếng
250. không biết đến chỗ Hổ ngay bên
251. khó biết đều là mệnh số cả
252. báo ứng rõ ràng ở trước mắt.
254. Sao Chổi hiện ra ở thuở Rồng Rắn
255. Thần Khí giữ yên ở chín chín (81) nhà.
256. Trâu bị thương gặp Ngựa, thiên hạ bắt đầu rục rịch.
257. tính ra rằng lúc ấy thiên hạ mới lộ ra núi sông (quốc gia).
258. đuôi Rồng đầu Rắn khổ vì chiến tranh.
259. chiến trận dấy lên ở khắp nơi.
260. đầu Ngựa chân Dê anh hùng đến lúc cuối.
261. đến năm Thân, Dậu thì nom thấy thái bình. (mới nom thấy chứ chưa thái bình).
262. Mã (ngựa) Bạch Xỉ là chùa.
263. sông Vi là danh Mã.
264. Ngọ tuế = tuổi Ngọ.
265. chiến tranh chỉ thấy ở Giang Đông ra.
266. tìm đến phương Bắc gặp Vua sáng.
267. năm Tý Sửu nghèo khổ, đói rách.
268. năm Dần Mão bị tai nạn xấu.
269. năm Thìn Tỵ rời người thân.
270. năm Ngọ Mùi về quê cũ.
271. năm Thân Dậu Vua sáng đã ra.
272. năm Tuất Hợi hát vang thái bình.
từ câu 267-272 có ý kiến cho là hành trạng của Minh Quân.
lại nói
273. muốn biết chỗ Thánh Nhân.
274. ra đời ứng với Bảo Giang.
275. muốn biết nhà Thánh Nhân.
276. Lọng Quý ở trong nước.
277. muốn biết tên Thánh Nhân.
278. dưới chữ Mộc liền chữ Đinh chữ Khẩu.
279. muốn biết mặt mũi Thánh Nhân.
280. nên châm chước trong các câu các đoạn.
lại nói :
281. Giang Nam hai mặt là nước (sông).
282. nói là tại nơi ra, rừng núi không có hổ, sói.
283. 72 hiền tướng.
284. giúp Vua Thánh.
285. Phá Điền Vua sẽ ra.
286. chẳng đánh mà cũng nên (việc).
291. vào đồ hình Hải Môn (cửa biển).
292. Mặt Trời giữ Thành Đô.
293. núi cao, đất hiểm.
294. dưới được sông, hồ.
295. lên Trời (có) chín tấc (gần lắm).
296. gần đấy chẳng có dân cư gì.
297. bốn hướng Đông Tây Nam Bắc.
298. trong hồ nước nuốt hòn ngọc.
301. Tân Lang = trầu cau
312. im ắng, vắng lặng.
316. Thái Tuế = sao Mộc, chu kỳ gần 12 năm. trong các thuật số, dùng ảnh của sao Mộc. sao Mộc đi ngược mà Thái Tuế xuôi. lịch năm cũng gọi là Thái Tuế. Vị Thần cai quản trong năm cũng gọi là Thái Tuế. còn gọi là Tuế Quân. ở đây liên quan đến thuật Thái Ất.
-có một bản khác thêm câu :
326. Nhất Sĩ anh hùng đến lúc cuối. có ý kiến cho rằng Nhất Sĩ = chữ Nhâm.
327. Song Thiên không có mặt trăng mặt trời. có ý kiến cho rằng Song Thiên = chữ Quý.
3. Lang = Pháp, nước Pháp, theo cách gọi theo âm hán việt : Phú Lãng Sa, Phú Lang Sa, Phật Lăng. câu này và câu dưới chỉ sự xuất hiện của bản sấm này.
13. không công sự = không làm nên việc gì, không làm được trò trống gì.
22. thập nhị niên = mười hai năm.
24. niên tam thập nhị = năm ba mươi hai.
25. nhị bách lục thập niên = 260 năm.
27. 175 năm.
31. lục thập lục niên = 66 năm.
36. họ Trịnh dựng lại nhà Lê, thực ra họ Lê chẳng làm trò trống gì.
38. khắp nơi nổi dậy chống lại họ Trịnh với chiêu bài phù Lê.
46. Quang Trung lấy Ngọc Hân.
62. Năm Nhâm Tuất 1802.
66. chưa hiểu được nghĩa chữ Tề (nước Tề). có thể là chữ Tế (con rể) do chép nhầm.
77. lục thập = 60. nhà Nguyễn được 60 năm, từ khi Pháp vào thì chỉ là bù nhìn mà thôi. vả lại có nghi án trong lịch sử, Tự Đức chưa chắc đã phải là con Thiệu Trị. vụ việc tráo con của ông đồng hao Trương Đăng Quế, việc dùng vũ lực để đưa Tự Đức lên ngôi...cũng như khi Bảo Đại ra đời, trong dân có câu "thái hậu hoang thai đã đẻ rồi, giống Tây như lột ối giời ôi", thực tế Khải Định không có khả năng sinh lý. ở đây có ý kiến cho rằng nhà Nguyễn không những bù nhìn mà còn thất thống.
79.80. nói thêm về việc nhà Nguyễn không phải là chân chúa. bậc anh hào phải xem xét.
81. có bản chép "bốn Bụt" cũng tương tự.
89. có bản chép "qua cơn khi đợi khi chờ". chúng tôi theo nguyên bản, thấy cũng có nghĩa, "bèo thảo" chỉ dân đen.
96. việc làm của nhà Nguyễn sau khi có chính quyền là không hợp lòng người. trả thù Quang Trung đê hèn, đào mộ, đánh thây, cho vào đại bác bắn...những người có học và am hiểu ở Bắc Hà không chấp nhận được, phần nhiều không ra làm quan. sự phân biệt các vùng miền cũng bắt đầu do nhà Nguyễn, phân biệt đàng trong đàng ngoài, không tin người đàng ngoài. bắt người đàng ngoài phải theo cung cách đàng trong, gây ra nhiều cảnh cười ra nước mắt "tháng tám có lệnh vua ra, cấm quần không đáy người ta hãi hùng, không đi thì chợ không đông, mà đi thì cướp quần chồng sao đang", chuyện cấm gái góa không được tái giá còn dấu vết trong hề chèo "cu sứt"....nhà Nguyễn nhiều võ mà ít văn, tự ty về học thuật, khi xem văn sách của thí sinh Bắc Hà nhiều chữ không đọc được, ra quy chế dùng chữ trong Khang Hy Tự Điển. trong khi đó KHTĐ không phải là toàn bị. tình trạng này kéo dài ở miền trong, trong nhiều văn bản chữ Hán Nôm, có nhiều chữ các học giả không đọc được hoặc đọc nhầm.
105. Tứ Trấn = Tứ Chí = Kinh Bắc + xứ Đông + xứ Đoài + Sơn Nam. đây là chỉ đồng bằng trung du Bắc Bộ, trừ Kinh Thành ra.
113. những cái gọi là phép Tiên bị mất đi (thất), bị sai đi (thác) là do vận Trời.
114. nên nay nảy sinh muôn trò bịp bợm, hòng nhiều lợi ích đê hèn dưới chiêu bài tín ngưỡng, tâm linh...
119. thực tận = hết thứ để ăn. binh bì = lính tráng mệt mỏi.
121. ở Kinh Thành (Thủ Đô) mà lúc nào cũng nơm nớp lo sợ.
128. lưỡng phân = chia hai. Bĩ tuần = lúc khốn khó bế tắc.
129. mua bán với dân chúng bằng cách ức hiếp tàn bạo.
131. Nhân Nguyên : một nguyên trong ba nguyên, theo thuyết Tam Nguyên, gồm Thiên, Địa, Nhân.
135. Dê = Mùi, Khỉ = Thân
137. lại nhắc lại ý câu 121, trong các thành phố mà rỗng không (hư), lo sợ (kinh).
138. Khỉ = Thân, Tín Sứ = sứ giả đưa tin. có ý kiến cho là ứng với việc khởi động hòa đàm Pa-ri.
139. có người cho rằng ứng với việc đi sơ tán (tản cư)
140. có người cho rằng ứng với việc Mỹ bỏ bom Hà Nội.
152. tất cả là sai ở dân, mà chịu tội cũng là dân !
165. có ý cho rằng đây là thoát ý câu "Đoài cung ẩn tinh".
171. U Vương = Chu U Vương, một hôn quân, đam mê sắc dục, làm nhiều trò bại nhân luân. đánh mất lòng tin của thiên hạ và chết vì nó (chư hầu không đến cứu).
180. chữ Ếch nôm, chữ Trùng + chữ Ích, chữ Ải gồm chữ Phụ + chữ Ích.
183. Lưu Tinh = sao chổi.
201. bể thanh = biển trong.
206. chỉ việc im ắng, vắng người.
210. Tiên = thần tiên.
227. oai và đức bao trùm đến cả vùng xa xôi.
228. không kêu gọi hoặc bắt dân đóng góp sức người sức của.
230. Sâm = sao Sâm, một trong Nhị Thập Bát Tú.
231. Y Bát = truyền thừa có gốc gác bằng chứng.
233. theo truyện Thần Kim Quy và Nỏ Thần.
thơ rằng
241. hai dòng nước chảy lại một khu đất tốt đẹp.
242. cứu muôn dân không.
243. chỉ có quyền nên giúp.
244. ép rằng có vinh thân.
245. ngày trước Bọ Ngựa bắt Ve Sầu
246. chẳng hay Sẻ Vàng ở cạnh mình
247. Sẻ Vàng bị thợ săn bắn bắt
248. thợ săn đến chỗ Hổ Sói vây
249. bất chợt thợ săn rơi xuống giếng
250. không biết đến chỗ Hổ ngay bên
251. khó biết đều là mệnh số cả
252. báo ứng rõ ràng ở trước mắt.
254. Sao Chổi hiện ra ở thuở Rồng Rắn
255. Thần Khí giữ yên ở chín chín (81) nhà.
256. Trâu bị thương gặp Ngựa, thiên hạ bắt đầu rục rịch.
257. tính ra rằng lúc ấy thiên hạ mới lộ ra núi sông (quốc gia).
258. đuôi Rồng đầu Rắn khổ vì chiến tranh.
259. chiến trận dấy lên ở khắp nơi.
260. đầu Ngựa chân Dê anh hùng đến lúc cuối.
261. đến năm Thân, Dậu thì nom thấy thái bình. (mới nom thấy chứ chưa thái bình).
262. Mã (ngựa) Bạch Xỉ là chùa.
263. sông Vi là danh Mã.
264. Ngọ tuế = tuổi Ngọ.
265. chiến tranh chỉ thấy ở Giang Đông ra.
266. tìm đến phương Bắc gặp Vua sáng.
267. năm Tý Sửu nghèo khổ, đói rách.
268. năm Dần Mão bị tai nạn xấu.
269. năm Thìn Tỵ rời người thân.
270. năm Ngọ Mùi về quê cũ.
271. năm Thân Dậu Vua sáng đã ra.
272. năm Tuất Hợi hát vang thái bình.
từ câu 267-272 có ý kiến cho là hành trạng của Minh Quân.
lại nói
273. muốn biết chỗ Thánh Nhân.
274. ra đời ứng với Bảo Giang.
275. muốn biết nhà Thánh Nhân.
276. Lọng Quý ở trong nước.
277. muốn biết tên Thánh Nhân.
278. dưới chữ Mộc liền chữ Đinh chữ Khẩu.
279. muốn biết mặt mũi Thánh Nhân.
280. nên châm chước trong các câu các đoạn.
lại nói :
281. Giang Nam hai mặt là nước (sông).
282. nói là tại nơi ra, rừng núi không có hổ, sói.
283. 72 hiền tướng.
284. giúp Vua Thánh.
285. Phá Điền Vua sẽ ra.
286. chẳng đánh mà cũng nên (việc).
291. vào đồ hình Hải Môn (cửa biển).
292. Mặt Trời giữ Thành Đô.
293. núi cao, đất hiểm.
294. dưới được sông, hồ.
295. lên Trời (có) chín tấc (gần lắm).
296. gần đấy chẳng có dân cư gì.
297. bốn hướng Đông Tây Nam Bắc.
298. trong hồ nước nuốt hòn ngọc.
301. Tân Lang = trầu cau
312. im ắng, vắng lặng.
316. Thái Tuế = sao Mộc, chu kỳ gần 12 năm. trong các thuật số, dùng ảnh của sao Mộc. sao Mộc đi ngược mà Thái Tuế xuôi. lịch năm cũng gọi là Thái Tuế. Vị Thần cai quản trong năm cũng gọi là Thái Tuế. còn gọi là Tuế Quân. ở đây liên quan đến thuật Thái Ất.
-có một bản khác thêm câu :
326. Nhất Sĩ anh hùng đến lúc cuối. có ý kiến cho rằng Nhất Sĩ = chữ Nhâm.
327. Song Thiên không có mặt trăng mặt trời. có ý kiến cho rằng Song Thiên = chữ Quý.
